ਮਾਂ ਰੱਬ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਾਮ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਬੇਅੰਤ ਪਿਆਰ ਬਾਰੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਕੀ ਅਸੀਂ ਕਦੇ ਠਹਿਰ ਕੇ ਸੋਚਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿਤਾ ਦਾ ਰੂਪ ਕੀ ਹੈ? ਉਹ ਪਿਤਾ ਜੋ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤੀ ਦੇ ਪਰਦੇ ਪਿੱਛੇ ਲੁਕਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਦਰਦਾਂ ਅਤੇ ਖ਼ਾਹਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਬਾ ਕੇ ਸਾਡੇ ਲਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਰਾਹ ਸੌਖੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਿਤਾ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਹੱਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਥਕਾਵਟ ਨੂੰ ਕਦੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਂਦਾ। ਜਿਸ ਦੇ ਮੱਥੇ ਦਾ ਪਸੀਨਾ ਦਰਅਸਲ ਸਾਡੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਹੈ।

ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਮੀਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਮਾਲਕ ਹਾਂ। ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਜਿੱਥੇ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰੇ, ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੀ ਵੀ ਫ਼ਿਕਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਅਕਸਰ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਖਾਹਿਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਰੱਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸੰਸਕਾਰ ਜਿੱਥੇ ਸਾਥ, ਸਾਂਝ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਸਰੋਤ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਉਥੇ ਕਈ ਵਾਰੀ ਇਹ ਨਿੱਜਤਾ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਹੱਦਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਕਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ।

ਰੱਖੜੀ ਇਹ ਰੇਸ਼ਮ ਦੀ ਡੋਰ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਦਿਲ ਤੇ ਰੂਹ ਦਾ ਬੰਧਨ ਹੈ। ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਦਿਨ ਜਿਸ ਦੀ ਮਹਿਕ ਦਿਲ ਦੇ ਕੋਨੇ-ਕੋਨੇ 'ਚ ਵਸਦੀ ਹੈ। ਇਕ ਐਹੋ ਜਿਹਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ ਜੋ ਰੂਹ ਦੀ ਸਾਂਝ ਤੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ 'ਚ ਭੈਣ ਦਾ ਪਿਆਰ ਤੇ ਭਰਾ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰਿਸ਼ਤਾ ਕਿਸੇ ਸੌਦੇਦਾਰੀ ਤੇ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ, ਇਹ ਤਾ ਦਿਲਾਂ ਦੀ ਡੋਰ ਹੈ ਜੋ ਨਾ ਟੁੱਟਦੀ, ਨਾ ਹੀ ਦੂਰੀਆਂ ਨਾਲ ਘਟਦੀ। ਇਸ 'ਚ ਪਿਆਰ, ਪਰਵਾਹ ਤੇ ਇਕ ਅਣਕਹੀ ਕਸਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ 'ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਹਾਂ, ਹਰ ਹਲਾਤ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਉਮੀਦ ਜਾਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦੇ।'

ਕੀ ਅਸੀਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਖੁਸ਼ ਹਾਂ ਜਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਦਿਖਾਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ? ਇਹ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਡੂੰਘਾ ਅਤੇ ਸੋਚਣ ਵਾਲਾ ਸਵਾਲ ਹੈ । ਅੱਜ ਦੀ ਲਾਈਫਸਟਾਈਲ, ਵੱਡੇ ਘਰ, ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਕਾਰਾਂ, ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਹੱਸਦੀਆਂ ਤੇ ਪਰਫੈਕਟ ਤਸਵੀਰਾਂ ਪਰ ਅੰਦਰੋਂ? ਖਾਲੀਪਣ, ਅਣਕਹੀ ਥਕਾਵਟ, ਮਨ ਦੇ ਉਲਝੇ ਰਿਸ਼ਤੇ, ਤੇ ਰਾਤਾਂ ਦੀਆਂ ਬੇਚੈਨ ਨੀਂਦਾਂ। ਸਫਲਤਾ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਭੱਜਦਿਆਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ, ਮਨ ਦਾ ਚੈਨ, ਸ਼ਾਂਤੀ ਤੇ ਅਸਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇ ਬੈਠੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਐਸੇ ਰਸਤੇ ਉੱਤੇ ਚੱਲ ਪਏ ਹਾਂ ਜਿੱਥੇ ਸਚਾਈ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਿਖਾਵਾ ਹੈ, ਤੇ ਸਾਡੀ ਨੀਂਦ, ਸਿਹਤ, ਰਿਸ਼ਤੇ ਤੇ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਭ ਕੁਝ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਭੇਂਟ ਚੜ੍ਹਾ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਚਮਕਾਉਣ ਲਈ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਨੀਂਦ ਗਵਾ ਬੈਠੇ ਹਾਂ, ਸਿਹਤ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਰਹੀ, ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿਚ ਥਕਾਵਟ ਆ ਗਈ, ਤੇ ਦਿਲ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਕਿਤੇ ਖੋ ਗਈ। ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ ਹੈ ਇਕ ਝੂਠੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।

ਆਟਾ ਗੁੰਨਦੀ, ਰੋਟੀ ਬਨਾਉਂਦੀ, ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਖੜੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ।

ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਸਫਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਿਆਰ, ਦੇਖਭਾਲ, ਸਬਰ, ਦਿਆਲਤਾ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਪਿਆਰ ਅਣਜਾਣੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਪੇ ਆਪਣੇ ਤਜਰਬੇ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਜੋ ਕੁਝ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਭਲਾਈ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕਈ ਵਾਰੀ ਉਹੀ ਭਲਾਈ' ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਦਬਾਅ ਅਤੇ ਘੁਟਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਕਸਰ ਮਾਪੇ ਇਹ ਮੰਨ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬੱਚੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਉਹ ਜਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸਭ ਸੁਖ ਤਿਆਗ ਦਿੰਦੇ ਹਨ । ਮਹਿੰਗੇ ਸਕੂਲ, ਟਿਊਸ਼ਨ, ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਘਰ, ਵਧੀਆ ਜੀਵਨ,  ਕਾਰਾਂ, ਲਾਇਫਸਟਾਈਲ ਇਸਦਾ ਸਿੱਧਾ ਹੱਕ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਵੀ ਖ਼ੁਦ ਲੈਣ ਤੇ ਫਿਰ ਉਮੀਦ ਰਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬੱਚੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਹੀ ਆਪਣੀ ਕ਼ਿਸਮਤ ਮੰਨਣ। ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਹਾਵਤ ਹੈ। “ਸਿਹਤ ਹੀ ਦੌਲਤ ਹੈ।” ਪੈਸਾ ਦਵਾਈ ਖਰੀਦ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸਿਹਤ ਨਹੀਂ। ਆਓ ਇਸ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਯੋਗਾ ਦਿਵਸ ਤੇ ਸਿਹਤ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ । ਸਿਹਤ ਹੀ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬੁਨਿਆਦ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਦੇ ਸਫਲਤਾ ਖੁਸ਼ੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਸਭ ਅਰਥਹੀਨ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਰਫਤਾਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਮਾਂ ਪਤਨੀ ਧੀ ਤੇ ਕੰਮਕਾਜੀ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਨਿਭਾਉਂਦਿਆਂ ਅਸੀਂ ਹਰ ਕਿਸੇ ਲਈ ਸਭ ਕੁਝ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਖੁਦ ਲਈ ਹੀ ਸਮਾਂ ਕੱਢਣਾ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਇਹ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ, ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਰੋਟੀ-ਸਬਜ਼ੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਪਤੀ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਪਸੰਦ ਅਤੇ ਸਵਾਦ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਪਰ ਆਪਣੀ ਪਸੰਦ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਅਸੀਂ ਹੋਰਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਖੁਸ਼ੀ ਭੁਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ  ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਜਦ ਬੱਚੇ ਵੱਡੇ  ਹੋਣਗੇ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਬਾਰੇ ਸੋਚਾਂਗੀ। ਪਰ ਉਹ ਸਮਾਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ।

ਮਾਪੇ ਹੋਣਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਔਖਾ ਅਤੇ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਕੰਮ ਹੈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਪਿਛੋਕੜ ਭਾਰਤੀ ਹੋਵੇ ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਾਲ ਰਹੇ ਹੋਵੋ ਤਾਂ ਇਹ ਸਫਰ ਹੋਰ ਵੀ ਔਖਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਰਿਵਾਇਤਾਂ ਕਦਰਾਂ-ਕਾਇਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਾਡੇ ਬੱਚੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸੋਚ ਵਿੱਚ ਪਲ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿਚਾਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੇ ਨਿੱਜੀ ਫੈਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ ਕੀ ਆਪਣੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਕਿਵੇਂ ਦੱਸੀਆਂ ਜਾਣ । ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਸੋਚ ਦੇ ਨਾਲ ਵਧਣ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ । ਆਪਣੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਰਿਵਾਜ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸੰਭਾਲੀਏ? ਕੀ ਮੇਰਾ ਬੱਚਾ ਮੇਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਮੇਰੇ ਤਿਉਹਾਰ ਮੇਰੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਗਾਹਰਾਈ ਨੂੰ ਸਮਝੇਗਾ? ਇਹ ਲੜਾਈ ਸਿਰਫ਼ ਰਵਾਇਤੀ ਨਹੀਂ, ਇਮੋਸ਼ਨਲ ਵੀ ਹੈ। ਮਾਪੇ ਕਈ ਵਾਰੀ ਡਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸੰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਖੋ ਨਾ ਬੈਠਣ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਧਰਮ ਜਾਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁਚੀ ਨਹੀਂ ਰਹੀ।ਬੱਚੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਦੋਹਰੀ ਪਛਾਣ ਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ, ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਆਪਣੀ ਖੁਦ ਦੀ ਪਛਾਣ ।ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਹੱਲ ਲੱਭੀਏ ।ਕੁਝ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਟਕਰਾਵਾਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੀਏ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸੰਤੁਲਨ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਮਝ ਨਾਲ । 

ਰੋਟੀ ਤੋਂ ਰੀਲ ਤੱਕ: ਬਦਲਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ

ਪਿਆਰੀ ਮਾਂ,